آناتومی چشم انسان و اجزای آن

چشم یکی از مهم ترین و حساس ترین اعضای بدن است و انسان دروازه یکی از حواس پنج گانه یعنی بینایی است. چشم عضوی است که به نور واکنش نشان می دهد. این امکان درک نور، درک رنگ و درک عمق را فراهم می کند. چشم انسان می تواند حدود 10 میلیون رنگ مختلف را ببیند. ساختار چشم انسان از اجزای متعددی تشکیل شده است که در ادامه یکی یکی توضیح خواهیم داد.

اجزای ساختار چشم انسان

از بسیاری جهات، ساختار چشم انسان تقریباً مانند یک دوربین عکاسی عمل می کند.

اجزای ساختاری اصلی چشم عبارتند از: ملتحمه، قرنیه، عنبیه، مردمک، عدسی، صلبیه، مشیمیه، شبکیه، زلالیه، زجاجیه، عصب بینایی و زاویه چشم. و اجزای فرعی: مردمک (حفره چشم)، مجاری اشکی، کیسه اشکی، پلک، مژه، ابرو و عضلات اطراف چشم.

اجزای اساسی

ملتحمه

سطح چشم و سطح داخلی پلک ها توسط یک غشای شفاف به نام ملتحمه پوشیده شده است. ملتحمه یک بافت شفاف است که قسمت سفید چشم و داخل پلک ها را می پوشاند. عملکرد اصلی ملتحمه این است که سطح داخلی پلک ها را مرطوب و صاف نگه دارد. همچنین باعث می شود چشم ها به راحتی باز و بسته شوند بدون اینکه باعث تحریک شوند. یکی دیگر از عملکردهای ملتحمه محافظت از چشم در برابر گرد و غبار و میکروارگانیسم هایی است که می توانند باعث عفونت چشم شوند. به دلیل وجود رگ های خونی کوچک در ملتحمه، این قسمت از چشم قادر است مواد مغذی مهمی را برای چشم ها و پلک ها تامین کند. ناخنک در ملتحمه تشکیل می شود.

قرنیه

این لایه شفاف در جلو و مرکز چشم است. قرنیه قسمت رنگی چشم است که درست در جلوی عنبیه قرار دارد. عملکرد اصلی قرنیه انکسار نور است. هدف اصلی قرنیه کمک به هدایت نور به داخل چشم است. اگر از لنزهای تماسی استفاده می شود، لنزهای تماسی روی قرنیه قرار می گیرند.


عنبیه

این قسمت رنگی چشم است که به کنترل میزان نور وارد شده به چشم کمک می کند. عنبیه همراه با مردمک مسئول کنترل میزان نوری است که وارد چشم می شود. نور زیاد یا کم می تواند بینایی را تحت تأثیر قرار دهد. اگر نور زیاد باشد، عنبیه باعث باریک شدن و انقباض مردمک می شود. همچنین در صورت وجود نور کم باعث گشاد شدن و بزرگ شدن مردمک می شود.

اتساع و انقباض مردمک ها یک عملکرد غیرارادی است که توسط مغز کنترل می شود. عنبیه از بافت همبند و فیبرهای عضلانی صاف تشکیل شده است. یک سوراخ در مرکز عنبیه برای مردمک وجود دارد.

مردمک میزان نور ورودی به چشم را کنترل می کند. اندازه مردمک توسط عضلات بازکننده عنبیه و اسفنکتر کنترل می شود. در یک محیط روشن، مردمک چشم منقبض می شود.

در محیط های تاریک، مردمک چشم گشاد می شود. اتساع و انقباض مردمک در نور کم و زیاد برای اطمینان از وجود نور کافی برای دید بدون آسیب به شبکیه است.
 

این یک ساختار شفاف دو طرفه در چشم است. عدسی همراه با قرنیه به شکست نور کمک می کند تا تصویر اجسام روی شبکیه متمرکز شود. تغییر شکل آن، فاصله کانونی چشم را تغییر می دهد تا بتواند روی اشیاء در فواصل مختلف تمرکز کند. در نتیجه، لنز به فرد کمک می کند تا تصاویر واضحی از جسم روی شبکیه ایجاد کند.

این قسمت از چشم تقریباً مانند لنز دوربین عمل می کند. لازم به ذکر است که آب مروارید در اثر کدر شدن عدسی ایجاد می شود.

شبکیه (لایه داخلی)

در درون سیستم چشمانی وجود دارد. شبکیه حاوی سلول های خاصی به نام گیرنده های نوری است. گیرنده های نوری در شبکیه شامل سلول های میله ای و مخروطی هستند.

سلول های میله ای به نور حساس تر هستند اما نمی توانند رنگ را ببینند. در مقابل، سلول های مخروطی در چشم انسان دارای دید رنگی هستند. شبکیه نور را به عنوان تکانه های الکتریکی از طریق عصب بینایی به مغز می فرستد.

ماکولا

ماکولا بخشی از شبکیه است که مسئول دید واضح دید مستقیم فرد است. این قسمت از چشم حاوی سلول های حساس به نور است. دژنراسیون ماکولا (AMD) بیماری است که با افزایش سن ایجاد می شود.

این بیماری عامل اصلی از دست دادن شدید و دائمی بینایی در افراد بالای 60 سال است. این زمانی اتفاق می افتد که قسمت مرکزی کوچک شبکیه به نام ماکولا دچار تغییرات خاصی شود (تخریب).

مشیمیه (لایه میانی)

این لایه بافتی است که بین شبکیه و صلبیه قرار دارد. و عمدتا از رگ های خونی تشکیل شده است. مشیمیه اکسیژن و مواد مغذی را به لایه های بیرونی شبکیه می رساند.

سایر عملکردهای مشیمیه در ساختار چشم انسان عبارتند از: تأمین مواد مغذی برای شبکیه، ماکولا و عصب بینایی. دمای شبکیه را تنظیم می کند و به کنترل فشار داخل چشم کمک می کند. بیشتر اوقات، تورم شبکیه به دلیل نشت مایع از رگ های خونی مشیمیه ایجاد می شود.

اسکلرا (لایه بالایی)

صلبیه لایه بیرونی سفید پوشش محافظ چشم است. این اندام در مقایسه با ساختارهای ظریف داخل چشم سخت تر و ضخیم تر است. قسمت سفید چشمی که فرد هنگام نگاه کردن به آینه می بیند قسمت جلویی صلبیه است. صلبیه دیواره نگهدارنده چشم را تشکیل می دهد. صلبیه با ماده ای شفاف به نام ملتحمه پوشیده شده است.

آبدار

آبی مایعی شفاف شبیه پلاسما است. 99.9 درصد آن از آب و 0.1 درصد دیگر از قند، ویتامین ها، پروتئین ها و سایر مواد مغذی تشکیل شده است. این مایع قرنیه و عدسی را تغذیه می کند.

آب فشار چشم را کنترل می کند و آن را در یک سطح ثابت نگه می دارد. مایع آبی به طور مداوم توسط جسم مژگانی واقع در محفظه پشتی نزدیک عدسی چشم تولید می شود.

زجاجیه

یک ماده شفاف و ژلاتینی هسته مرکزی را پر می کند. زجاجیه ماده ای شفاف است که از حدود 95 درصد آب تشکیل شده است. 5 درصد باقیمانده از کلاژن و اسید هیالورونیک تشکیل شده است که زجاجیه را ژلاتینی نشان می دهد.

زجاجیه شکل کروی چشم را حفظ می کند و شبکیه را به خوبی به دیواره پشتی چشم متصل می کند. نور در مسیر رسیدن به شبکیه از زجاجیه عبور می کند. زجاجیه نقش مهمی در سلامت ساختار چشم دارد. زجاجیه بخشی است که در نتیجه گیر کردن اجزای پروتئینی آن تشکیل می شود.

عصب باصره

عصب بینایی متشکل از سلول های گانگلیونی یا سلول های عصبی واقع در پشت چشم است. این عصب حاوی بیش از یک میلیون رشته عصبی است که پیام های بصری را از شبکیه به مغز منتقل می کند. گلوکوم یکی از شایع ترین بیماری هایی است که عصب بینایی را درگیر می کند.

گوشه چشم

زاویه چشم زاویه بین قرنیه و عنبیه است. برخی از انواع گلوکوم به دلیل باریک شدن این زاویه رخ می دهد. در نتیجه مسیر خروجی زلالیه کاهش می یابد و در نهایت فشار داخل چشم افزایش می یابد. در این موارد با استفاده از لیزر سوراخی در عنبیه ایجاد می شود تا این باریک شدن برطرف شود.

اجزای ساختار چشم آتش

مردمک (حفره چشم)

مردمک از گونه، پیشانی، شقیقه و کناره بینی تشکیل می شود. این اندام علاوه بر کره چشم شامل ماهیچه ها، رگ های خونی، اعصاب و رگ های خونی است. مردمک همچنین شامل بخش بزرگی از غده اشکی است که در زیر قسمت خارجی پلک فوقانی قرار دارد. غده اشکی اشکی تولید می کند که هم به مرطوب شدن چشم کمک می کند و هم اجسام خارجی را از چشم خارج می کند.

پلک

سطوح بیرونی از چشم محافظت می کند. پلک ها از چشم ها در برابر اجسام و مواد خارجی مانند گرد و غبار، خاک و سایر مواد زائد محافظت می کنند. وقتی پلک می زنید، پلک ها نیز به پخش اشک در سطح چشم کمک می کنند و چشم را مرطوب نگه می دارند.

مژه ها

پلک ها را می توان دروازه بان چشم ها دانست. زیرا وظیفه اصلی پلک محافظت از چشم در برابر گرد و غبار و آلودگی و جلوگیری از ورود اجسام خارجی به چشم است. پلک ها نقش مهمی در عملکرد صحیح چشم ها دارند.

ماهیچه های چشم

دو نوع ماهیچه در ساختار چشم وجود دارد: ماهیچه های بیرونی و درونی. ماهیچه های خارج چشمی از شش ماهیچه تشکیل شده است که حرکات چشم (حرکت در تمام جهات بینایی) را کنترل می کنند. عضلات داخلی نیز غلظت و میزان نور ورودی به چشم را تنظیم می کنند.

صحت علمی مطالب در این مقاله توسط جراح و چشم پزشک دکتر محمد سالار ظهیریانی تایید شده است.
 

 

مطالعه مقاله کامل: https://payju.ir/content/لیست-پزشکان-متخصص-چشم-شیراز